Bạn có hiểu được thực tiễn là gì không? Thực tiễn có phải là những hoạt động, những việc và những diễn biến mà con người chúng ta tác động đến, diễn ra xoay quanh cuộc sống và hiện hữu rõ ràng để chúng ta nhìn thấy, nắm được và biết đến chúng hay không?

Vậy để hiểu rõ hơn về thực tiễn là gì? Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức? Hãy theo dõi bài viết dưới đây về những nội dung của thực tiễn để hiểu rõ hơn nhé!

1. Thực tiễn là gì?

Thực tiễn được triết học Mác – Lênin nói chung và lý luận nhận thức Mácxít nói riêng là một phạm trù mềm tảng có nhiều quan điểm khác nhau như sau:

+ Chủ nghĩa duy tâm: Thực tiễn một hoạt động tinh thần sáng tạo ra thế giới của con người, chứ không phải là hoạt động vật chất, là hoạt động lịch sử xã hội.
+ Chủ nghĩa duy vật trước Mác: Thực tiễn là một hành động vật chất của con người và xem đó là hoạt động con buôn, đê tiện và bẩn thỉu.

Khắc phục những sai lầm, kế thừa và phát triển sáng tạo của các nhà triết học trước đó, C.Mác và Ph.Ăngghen đưa ra quan niệm đúng đắn như sau: “Thực tiễn là toàn bộ các hoạt động vật chất có mục đích, và mang tính lịch sử – xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội”.

Xem thêm: Thành công là gì?

2. Nhận thức là gì?

Nhận thức là sự hiểu biết của con người đối với hiện thực, là một quá trình tạo thành tri thức trong bộ óc con người về hiện thực khách quan, bản chất của nhận thức là quá trình phản ánh biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo của thế giới khách quan vào óc con người trên thực tiễn.

Nhận thức có 2 cấp độ :

• Nhận thức kinh nghiệm là loại nhận thức được hình thành từ sự quan sát trực tiếp vào các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội. Được hình thành những tri thức kinh nghiệm thông thường và tri thức kinh nghiệm khoa học.
• Nhận thức lý luận là nhận thức gián tiếp, rất trừu tượng và khái quát về bản chất, quy luật của các sự vật, hiện tượng. Kết quả của nhận thức lý luận là tri thức lý luận thể hiện rất chân lý sâu sắc, chính xác và hệ thống hơn nhận thức kinh nghiệm.

3. Ví dụ về thực tiễn?

Ví dụ:

• Thợ may tác động vào máy móc trên các loại vải để tạo ra những bộ quần áo đẹp phục vụ đời sống con người
• Công nhân hàn xì  tác động lên những thanh thép, sắt để tạo ra những khung cửa
• ….

4. Đặc điểm của thực tiễn

• Hoạt động thực tiễn là những hoạt động mà con người sử dụng những công cụ vật chất vào đối tượng nào đó làm nó biến đổi theo những mục đích mà mình muốn.
• Thực tiễn là những hoạt động có mục đích cụ thể: Hoạt động thực tiễn là hoạt động theo bản chất của con người, không phải là hoạt động thực tiễn mà là hoạt động theo bản năng của nó. Con người hoạt động có mục đích rõ ràng để cải tạo những đồ vật, cải tạo thế giới tốt hơn. Con người không hề thỏa mãi với những gì tự nhiên sắp đặt, nên họ cải tạo và tiến hành lao động sản xuất những vật chất phục vụ nhu cầu đời sống. Hoạt động thực tiễn như lao động sản xuất. Tuy nhiên, không phải mọi hoạt động có muc đích đều là thực tiễn
• Hoạt động phải tư duy, hoạt động nhận thức: Tuy nhiên, không phải mọi hoạt động có mục đích của con người đều là thực tiễn. Hoạt động tư duy, hoạt động nhận thức hay hoạt động nghiên cứu khoa học đều là những hoạt động có mục đích của con người. Tuy nhiên, chúng không phải là hoạt động thực tiễn.Đây là những hoạt động tinh thần, là hoạt động trong hệ thần kinh trung ương của bộ não người chứ không phải diễn ra ngoài thực tế.
• Hoạt động thực tiễn mang tính lịch sử – xã hội: là hoạt động cơ bản và phổ biến ở xã hội, tùy vào từng giai đoạn lịch sử và thời đại mà trình độ và các hình thức khác nhau. Hoạt động được tiến hành trong các quan hệ xã hội. Thực tiễn mang tính chất lịch sử- xã hội cho từng thời đại.

5. Các hình thức của hoạt động thực tiễn

Các hoạt động thực tiến rất phong phú và đa dạng. Mỗi hình thức đều có một chức năng khác nhau, không thay thế được, và có mối quan hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau. Có 3 hình thức thực tiễn cơ bản là:

•  Hoạt động sản xuất vật chất: Là hoạt động cơ bản và là hoạt động đầu tiên của thực tiễn. Hoạt động này đuộc phổ biến khắp mọi nơi trong cuộc sống con người chúng ta, nó rất dễ nhận biết được. Đây cũng là hoạt động của con người sử dụng lên các công cụ lao động tác động vào giới tự nhiên để tạo ra của cải vật chất
• Hoạt động chính trị xã hội: Đây là một hoạt động có tổ chức nhằm cải biến những mối quan hệ xã hội để thúc đẩy sự phát triển xã hội, cụ thể như: hoạt động bỏ phiếu tán thành sự ra đời, sửa đổi của các bộ Luật, Nghị định
• Thực nghiệm khoa học: Là hình thức đặc biệt nhất của thực tiễn, hoạt động này được tiến hành trong điều kiện do con người tạo ra gần giống hoặc giống với tự nhiên, xã hội để biến đổi và phát triển đối tượng nghiên cứu. Hình thức này rất quan trọng đối với sự phát triển của xã hội hiện nay.

6. Vai trò thực tiễn đối với nhận thức

Vai trò của thực tiễn đối với nhận thức rất quan trọng cụ thể:

Thứ nhất: Thực tiễn là cơ sở, mục đích, là động lực chủ yếu và trực tiếp của nhận thức
+ Thực tiễn là cơ sở của nhận thức: Thực tiễn ở đây cung cấp tài liệu cho nhận thức, mọi tri thức của con người ở các thế hệ, trình độ kinh nghiệm hay lý luận đều bắt nguồn từ nhận thức

Bằng các hoạt động thực tiễn, con người tác động vào thế giới nên thế giới bộc lộ ra thuộc tính, những quy luật để con người có nhậ  thức chung

Chính vì vậy, con người quan hệ với thế giới bằng thực tiễn chứ không phải bằng lý luận, từ trong các quá trình hoạt động thực tiễn cải tạo thế giới mà nhận thức con người được hình thành và phát triển hơn.

Ban đầu, con người dùng bằng những cảm tính, sau tiến hành so sánh và phân tích, tổng hợp để phản ánh được bản chất từ đó hình thành khoa học, lý luận.

+ Thực tiễn là mục đích của nhận thức:
Thực tiễn là mục đích của nhận thức, kết quả nhận thức phải hướng dẫn chỉ đạo thực tiễn. Lý luận và khoa học có ý nghĩa khi vận dụng vào thực tiễn, cải tạo thực tiễn.

+ Thực tiễn là động lực chủ yếu và trực tiếp của nhận thức.
Thực tiễn là động lực chủ yếu và trực tiếp của nhận thức nghĩa là thực tiễn cung cấp năng lượng, nhanh chóng nhất giúp con người nhận thức được toàn diện hơn.

Trong quá trình hoạt động thực tiễn làm biến đổi thế giới, con người cũng phát triển cả năng lực thể chất, trí tuệ của mình hơn. Nhờ đó, con người ngày càng nhận thức được thế giới, khám phá được những bí mật phong phú của thế giới.

Thứ hai: Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý

Thực tiễn là con người phải chứng minh chân lý, tuy nhiên nhận thức khoa học có tiêu chuẩn riêng, đó là tiêu chuẩn logic không thay thế được và nó phải phụ thuộc vào tiêu chuẩn của thực tiễn. Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý, nó có tính tuyệt đối và tương đối.

+ Tiêu chuẩn thực tiễn có tính tuyệt đối vì thực tiễn là một tiêu chuẩn khách quan để kiểm nghiệm được chân lý. Thực tiễn ở mỗi giai đoạn lịch sử có thể xác nhận được chân lý.

+ Tiêu chuẩn thực tiễn có cả tính tương đối vì thực tiễn không đứng nguyên một chỗ mà nó luôn biến đổi và phát triển. Nó là một quá trình và được thực hiện bởi con người , không tránh được yếu tố chủ quan.

Tiêu chuẩn thực tiễn không cho phép biến những tri thức của con người thành những chân lý tuyệt đích cuối cùng vì trong quá trình phát triển của thực tiễn và nhận thức, tri thức đạt được trước và phải chịu kiểm nghiệm bởi những gia đoạn thực tiễn tiếp theo để bổ sung và điều chỉnh thêm cho hoàn thiện hơn.

Xem thêm: Miễn nhiệm là gì? Quy định về miễn nhiệm ntn?